Aquí siam ben

 

Aqui sian ben… La setmana passaa que virolho una vòuta vèrs Verclausa, en Baroniás dromencas (que li dison Baroniás Provençalas per atraire los Parisencs), ai trobat un tròç de tèrra ont i aviá, un temps, benlèu un ostalet o una chabòta. Avura, es pas qu’un ermàs, una chirosa, daubé de ferralha rojaa.  Semblariá pas nòstra lenga de còps que i a?

 

Una nuech a Londres

La setmana passaa, èro vès Londres, un còp de mai per ganhar ma pitança. E per un viatge, l’ostalariá èra pas un d’aquelos ostalariás internacionaus, que son totes pariers, que sièsse vès Amsterdam, vès Seol, vès Seattle, vès Lo Caire o vès Amman. Aquelos ostalariás an mai o mens totes la mesma ornamentacion – mobilier moderne que non sai, mas que sará desmodat en mens de cinc ans, colors pallas, mai que mai grisencas. Per Londres, non. Ai passat la nuech dins un elegant hotel... Se vau un ostalariá que resta dins l’estile anglés. E verai, la decoracion es d’epòca, per pas dire vielhassa. Asseürament, ges de chalelh, mas una lampa, a la testiera, que lampeja pas pu, una cuberta qu’a una tacha benlèu d’epòca, de cortinas aus colors passias per tròp de soleu (e sièm vès Londres, per dire que per véser ensin l’òbra dau soleu, ne’n fau d’annaas!). La colona dau lavamans es minjaa per d’aiga. Pas greu, tot aquò, per una nuech, me dirètz... E avètz franc rason, e auriá pas ameritat un bilhet d’umor. Mas çò qu’es estat de tròp, es l’isolacion fonica… Òc, lo mieu benestar borgés passa avans tot per lo sòm. E quand ai l’impression de dormir subre lo trepador, me ven de ronhar. Ja que los anglés me fan venir lo nervós… Marrit païs…

Lei viene a scassarmi i cabasisi

Pasquano a Montalbano : "Lei viene a scassarmi i cabasisi."

Me remembri pas pus se ai descubert lo comissari Montalbano ambé un libre de Camilleri dins lei mans o que fasiáu lo couch potatoe davant RAI UNO. Pasmens, que siegue l'un o l'autre, aquò rai! Es estat de tot biais una bèla trobalha. Camilleri es un autor pivelant. Escriu dins un mescladís d'italian oficiau, d'italian alterat per la prononciacion siciliana, e de sicilian. E se dona pas la pena de revirar lei mòts sicilans. Ges de glossari dins sei libres, ges de nòtas de traduccion o d'explicacion, ren de tot aquò... Ai començat per legir Camilleri dins sa revirada francesa. E fau reconéisser que lo traductor Serge Quadruppani a fach un trabalh remirable per temptar de rendre aquela lenga. Quadruppani a explicat tras que ben la difficultat d'aquel exercici. 

Puei ai pres en man un libre de Camilleri dins sa lenga originala. Per legir en italian, quò vai, me la cavo. Mai per aquela de Camilleri? E aquí la magia a operat : lei dètz promieras paginas un pauc duras, lei dètz que segon son ja un pauc mai claras, e puei fai tirar, qu'as l'impression d'èsser Sicilian dempuei au mens sièis generacions! 

Camilleri es a l'ora d'ara un autor tras que conegut en Itàlia, e benlèu lo mai popular. De son biais, contribuís a la valoracion e a la transmission de sa lenga, moderna, expressiva, colorada. Ara, son nombrós aquelei que sabon coma dison robinhòlas en sicilian : cabasisi! Tòrni a prene aquí çò qu'a escrich Quadruppani, que siáu bien incapable d'exprimir tant ben coma eu aquela sensacion que te ven ambé la lectura deis òbras de Camilleri : "Familiarité d’une langue et d’une société qui nous restent très proches, étrangeté radicale de tournures et d’une culture forgées par une nature si particulière et une histoire si singulière. Ce qui donne, pour finir, la saveur inimitable, aux papilles comme à l’oreille, d’une Sicile immuable et parfaitement moderne."  

SPQR - senatus populusque romanus

La setmana passaa, èro vès Bucarèst. Fasiá un brave moment que i aviáu pas tirassar mas pelhas. Lo darrier viatge, i aviá de traucs per charrèira tant larges coma l'exasperacion que me ven quand auso charrar lo Sarkozy (mes en examen anuech). 

Avura, ges de traucs, las façadas daus immòbles au long daus baloards son franc candas. Pasmens, dau moment que se vai un pauc en defòra daus baloards, l'istòria chambia, e ailà, siáu tornat trobar Bucarèst coma la coneissiáu dètz ans fa. Pasmens, es quauquaren d'autre qu'a esvalhat ma curiositat. Baloard Catargiu, vaicí una estatua de Romus, Romulus e la loba... Se la latinitat de Romania se torna trobar dinque a son nom, la preséncia de la loba resta una suspresa. Sièm pas a Roma que saupo! En mai d'aquò, ai pas ges de remembranças d'aquela estatua au temps de mas autras visitas de la vila (ben voei, torno totjorn mai o mens a la mesma auberjariá quand me fau anar luenh dau país per ganhar ma pitança). Alora pichòta rechercha sus la teleranha a prepaus de l'estatua. E gramàci a Bucarest Hebdo, qu'a portat un pauc de petròli a ma calelha. Es lo monument de Bucarèst lo mai barrutlaire (normau per una loba, me dirètz). Regalaa per lo cònse de Roma a la debuta dau sègle XX, bolegaa en 1931 per valorizar una glèisa, l'estatua se troba relegaa au fin fons d'un jardin public de pauc de chausa en 1944, periòde ont l’ideia de l’origina latina dau pòble romenc es pas mai de mòda. Mai avura que Romania es totjorn mai tornaa vèrs ponent, los fraires e la loba son tornats dempuèi quauquas annaas plaça Sf. Gheorghe ont èran. 

Cultura, istòria e politica an totjorn fach un brave pastís...

Adiu paure carnaval

Aièr, èra Carnaval vès Romans. Vaquí un eveniment vertadièrament popular, ont los estajants de la vila son actors. D'elements dau carnaval tradicionau son encara presents, e per començar las dolenças daus Romanés. Asseürament, Caramentran a passat un marrit moment dau temps de son procès : mai de 700 dolenças! Es estat acusat d'aver cabussat l'UMP dins la marinaa, d'aver fach que la Olandiá aie doblidat sas promessas, d'aver mesclat tròtoar e cròtoar (vòlo dire trepador e cagador), e tanben d'aver raubat la sartan de Jacquemard (an ja raubat sa lenga, au nòstre paure Jacquemard)! Pasmens, l'enchantament de Carnaval aviá començat per se diluïr daubé l'observacion que los ritmes brasilians son de pertots, estandardizats. Lo grop daus violonaires e lhor rigaudon èran estofats. Pièger, nos an pegat l'espectacle d'una tropa espanhòla qu'aviá pas ges de rapòrt daubé carnaval e qu'auriá donat enveia au mai optimista de se suprimir. Urosament, es finit coma se deviá : daubé la cremason de Caramentran...

L'aviáu dich, que fariáu pas jamais un blòg... Qu'ai pas ren d'interessant de contar. Adoncas, vos fau pas enganar, quò's pas un blòg. Es pas qu'una seguida de paraulas qu'an per ròtle de mostrar, de provar que i a un molon de chausas apassionantas d'en per lo monde.

Vaquí, l'avètz comprés, quò's una experéncia scientifica qu'a per objectiu de demostrar que la vida pòt èsser plena de jòias, de penas, de passions, de reflexions... E per lo demostrar, aquelei paginas seràn languissentas, sensa releu, fachas de ren. Vos serà ensin aisat que non sai de prener consciéncia de la vida tremolanta que vivètz !